Drogi obcokrajowcu w Haiti,

‘Blanc’ może mieć kilka znaczeń. Nie istotne czy mówisz po francusku, kreolsku, bądź w żadnym z wymienionych. Będzie to pierwsze i najważniejsze słowo, definiujące Twój status na wyspie Haiti. Oznacza ono nie tylko biały kolor, ale również białą skórę. Może oznaczać obcokrajowca; może odnosić się do kogokolwiek kto jest innej rasy niż czarna. Jest wiele sposobów na usłyszenie i powiedzenie “blanc” – wszystko w zależności od kontekstu, momentu i osoby adresującej ten wyraz do Ciebie. Przedstawię tu pięć moich ulubionych.

1. Dzieci będące w grupie i krążące wokół domów obserwują Cię, gdy przechodzisz niedaleko nich. Będą krzyczeć ‘blanc’ (lub ‘blanco’) w Twoją stronę (tak – blanco z hiszpańskiego oznacza biały i nie – nie mówimy tutaj po hiszpańsku) jeśli zdecydujesz się je zignorować i iść dalej, ciągle będą krzyczeć. Im dalej odejdziesz, tym głośniej będą to robić. Są po prostu podeskcytowane z powodu Twojej obecności, na swój własny, specyficzny sposób. Zagwarantowałeś im chwilę rozrywki.

2. Dzieci na poboczu drogi ścigające się z moto-taxówką, krzykną ‘blanco’ raz ale radośnie. Z jednej strony chcą zdobyć Twoją uwagę, a z drugiej pozdrowić Cię jako gościa. Są zaskoczone i ożywione Twoją przelotną obecnością. Nie do końca zdają sobie sprawę z tego co widzą, pomimo odblasku bieli, który jest nieomylny. W momencie gdy docierasz do następnego łuku drogi, kolejna grupa dzieci Cię zauważa.

3. Dzieci lub nastolatkowie idący wzdłuż drogi za Tobą albo obok Ciebie, będą mamrotać między sobą po kreolsku. Usłyszysz słowo ‘blanc’ przeplatające się między innymi słowami. Jeśli mówisz po kreolsku i coś do nich powiesz, będą mocno zdziwieni, a dziewczyny będą chichotać. Jedno z nich może zwrócić się do drugiego i poinformować dosyć głośno swojego znajomego, że ‘blanc’ mówi po kreolsku… tak jak gdybyś nie rozumiał tego co mówią.

4. Jest 6:00 – 7:00 rano. Starszy rolnik (około 70-latek, nie wyglądający na nawet o dzień starszego niż 40) w za dużych gumowcach, z huśtającą się u boku zwyczajową maczetą mijając się z Tobą podnosi dłoń w przyjacielskim geście. Oczekujesz nadchodzącego ‘bonjou’, a w zamian otrzymujesz radosne i głośne ‘blanc!’. To takie oczywiste. Jesteś obcokrajowcem, więc musiał się tak do Ciebie zwrócić. Dodatkowo, jest on szczęśliwy, że widzi Cię na nogach o tak wczesnej porze (co jest rzadkością dla nas, białych). Spoko koleś.

5. Czasami ‘blanc’ zostanie zastąpione przez dłuższe i bardziej formalne zwroty odnoszące się do Twojej białej skóry i Twojego cudzoziemstwa. Coś takiego może zdarzyć się podczas jakichś większych spotkań/przyjęć towarzyskich (z własnego doświadczenia włączyć w to mogę prezentacje, wesela, wydarzenia w szkolnym audytorium). W takich sytuacjach zostaniesz poproszony o powstanie, uśmiech oraz niezręczny ukłon, w momencie gdy mówca przy mikrofonie będzie wszystkim przypominał, że jesteś wśród tłumu. Tak jak gdyby ktoś mógł by Cię przeoczyć wśród morza czarnych – przecież pasujesz tam jak wół do karety. Tym razem usłyszysz ‘blanc’ szeptane za wieloma rękami dzieci, prawdopodobnie usłyszysz to również od dorosłych.

Jesteś biały, obcy, w Haiti. Twoja obecność tutaj, będzie zawsze, w pewnym stopniu, zdefiniowana Twoim statusem ‘blanc’. Możesz być pewny, że od czasu do czasu będą Ci o tym przypominać.

Przypis: Dozorca w naszym biurze w Sainte-Suzanne nazywany jest Blanc. Słyszałam, że nazywa się tak czarnych, którzy nie są tak czarni jak reszta… Tak czy owak, ten 80-letni, uśmiechający się Blanc jest tak czarny jak czarny może być czarny. Piszę o tym, jako przykład, że Blanc nie zawsze musi być związane z Tobą, drogi obcokrajowcu w Haiti.

Miłego pobytu z noirs  i noś swoje kolory blanc z dumą! Nie uciekniesz od tego 🙂